KÖPEKLERDE BESLENMENİN DAVRANIŞLAR ÜZERİNE ETKİSİ
Dr.Gürbüz ERTÜRK
www.psikovet.com
Beslenme bütün canlılarda olduğu gibi köpeklerde de uzun ve sağlıklı bir yaşam için önemlidir.Diyetteki protein , yağ, karbonhidrat, vitamin hatta antioksidanlar agresyon ,stres ve bilişsel fonksiyonlar üzerine etki ederler.
Aminoasitler
Davranışlar, nörotransmitter adı verilen maddeler ve hormonlar tarafından şekillendirilir.Nörotransmitterler ;iki sinir hücresi arasında veya sinir ile hücre arasındaki iletişimi sağlayan kimyasalllardır.
Davranışlar üzerine olan etkileri açısından ençok çalışılan aminoasit ;triptofan ve tirosindir.Birçok aminoasit nörotransmitterlerin ön maddesidir.Triptofan ve bazı aminoasitler kan-beyin engelini kolay geçerler.Triptofan bir nörotransmitter olan Seretonin için ön maddedir.Seretonin agresyon ve stresi kontrol eder.Diyette triptofan artarsa seretonin de artar.Düşük proteinli diyetler, bazı köpeklerde bölgesel agresyonu azaltırken triptofanca zengin diyetler genel agresyonu azaltırlar.
Yağlar - Antioksidanlar
Poliansature yağ asitleri (PUFA) ve deksaheksanoik asit (DHA) yangı ve bilişsel durumlarda önemlidir.Köpeklere gebelikte , emzirirken , yavrular sütten kesildikten sonraki beslenmelerinde DHA'ce zengin besinler verilirse eğitim performanslarının arttığı görülecektir.Bu tip katkılı yavru mamalarını bulmam mümkündür.
Yaşlanma ile beraber mitokondriyal enerji metabolizmalarında düşme ,oksidatif yıkımlanmalarda artış ve bunların sonucunda da beynin belirli bölgelerinde atrofiler oluşur.Besinlerle ve direkt olarak alınan antioksidanlar olumlu etki oluştururlar.Bilşsel kayıpların önüne geçilmede antioksidanlar yararlı olur.
Prezervatifler (Koruyucular)
Gerek insan gerekse köpek besinlerinde koruyucu olarak BHT (Butylated Hydroxytulene) ,BHA (Butylated Hyroxyanisole) ve Ethoxiquen gibi kimyasallar kullanılır.Araştırmalar bu maddelerin kanserojen olduğunu kanıtlamıştır .Bunun ötesinde allerjik reaksiyonlar ,hiperaktivite, açıklanamayan korkular,ürkeklik ve agresyon oluştururlar. Gıdalarda bulunan tahıllar, pestisid ve kimyasal gübre kalıntısı taşıma olasılığı dikkate alınırsa risklidirler.Bu kalıntılar, uyarılma ve agresyon gibi davranış bozuklukları oluşturur.
Gıdalardaki tatlandırıcılar,baharatlar,renklendiriciler de davranış bozukluklarından sorumludurlar.
Vitamin ve Mineraller
Besinlerde vitamin ve mineral madde eksikliği olursa aşağıda kısaca sıralayacağım davranış bozuklukları oluşur.
*Tiamin olarak bilinen B1 vitamini eksikliğinde;kompulsif bozukluklar, Koprofaji(dışkı yeme) ,kas,beyin ve sinir sistemine ilişkin sorunlar görülür.
*Niasin olarak bilinen B3 vitamini eksikliğinde reflekslerde azalma ve agresyon görülür.
*Kalsiyum eksikliği , agresyon, anksiyete ve sinirsel bozukluklar oluşturur.
*Manganez eksikliği;allerji,nöbetler,sağırlık,agresyon ve aşırı uyarılma gibi sorunlar oluşturur.
*Magnezyum eksikliği;hafıza zayıflığı ,öğrenme güçlüğü ve agresyona neden olur.
Bull terrierlere özgü takıntılı dönme davranışının (diğer ırklardakinden farklı) sorumluları, manganez,aminoasitler ve çinko eksikliğidir.
Evcil dostunuzda karşılaştığınız bir davranış sorunu ; organsal,çevresel,kalıtsal olabildiği gibi beslenme orijinli de olabilir.Sağaltım ancak doğru bir tanı ile mümkündür. Bu yüzdendir ki sorunun çözümünde konusunda uzmanlaşmış veteriner hekim desteği alın.
